Wisselende Wereldbeelden

Het 'Impressionisme' is hier te beschouwen als metafoor voor 'anders kijken' en 'vernieuwend denken'. Gedurfd en fris, kleurrijk en vol inspiratie. We zijn dermate gewend geraakt aan onze structureren en context, dat we ons hier nauwelijks van los kunnen denken. Vanuit een nieuw perspectief ziet datgene dat we altijd deden er opeens hopeloos verouderd uit. 'Omdenken', loskomen van vaste patronen, tijd voor verwondering. Het begint bij bewustwording en beweegt dan naar inspiratie. Nieuw bouwen, op een stroom van verandering. We leven vanuit bestaande conventies. Verwondering, de frisse blik en tintelende blijdschap zijn ver van ons komen staan. Toch is dat wereldbeeld niet persé ver weg. Het is onze manier van kijken. Vanuit onze processenwereld (systeemwereld) weer terug naar de bedoeling, dat als onze maatschappelijke opgave. We willen vernieuwingen vaak vanuit het bestaande systeem initiëren en bereiken, wat feitelijk onmogelijk is. Control en repetitie als zichzelf in stand houdende reflexen houden inspiratie en vernieuwing op grote afstand. Er ligt een nieuw wereldbeeld in ons besloten, mits we onze kijk op de zaken veranderen.

Wisselende Wereldbeelden door Jan Willem Zeelenberg

Tijd vol verandering

Realiseer je dat het impressionisme niet geheel toevallig in een tijd vol grote (maatschappelijke) veranderingen ontstond. Het was de tijd van de industrialisatie. De Stoommachine, fabrieken verrezen, gebruik van staal nam een grote vlucht. Het spoornet werd aangelegd, waardoor dagtoerisme ontstond. Onder supervisie van architect Haussmann werd het oude Parijs gesloopt en herrees een nieuwe mondaine stad, vol brede boulevards, ruimte, openheid en lichte kleuren.

Het zat ook in kleinere dingen, die tijd vol verandering. Tot voor kort waren er alleen ronde verfkwasten. Door toepassing van het metalen verbindingsstuk, zoals wij dat als vanzelfsprekend kennen, ontstond een plattere verfkwast. Hierdoor werd een andere vorm van schilderen mogelijk. Een andere uitvinding die grote impact had op de nieuwe schilderkunst was die van de verftube. Schilders voor hen waren letterlijk gebonden geweest aan zijn atelier. Met verf in tubes en een inklapbare schildersezel konden ze schilderden op iedere locatie: plein-air. En wat ze in eerste instantie schilderden was de vooruitgang, het nieuwe straatbeeld. Treinen, nieuwe bruggen en plaatsen buiten Parijs. Zoals Argenteuil, verderop aan de Seine, dat met de nieuwe stoomtrein bereikbaar werd.

Eduard Manet, Railroad (1873)

  Claude Monet, Railway Bridge at Argenteuil (1873)

Claude Monet, Regatta at Argenteuil (1872)

 

 Pierre Auguste Renoir, the Great Boulevards (1875)

 Gustave Caillebotte, Pont de l'Europe (1882)

 Camille Pissarro, Boulevard Montmartre Spring (1897)

Wie je bent en was

Als de appel rijp wordt, is het nog precies dezelfde appel als (de onrijpe van) kort daarvoor. Toch is er wel degelijk iets veranderd: de 'zijnswijze'. Het harde vruchtvlees werd zacht, eetbaar. Deze rijpheid als logisch vervolg in de groei, en als vervolmaking van de fase ervoor.

Ik denk dat een overeenkomstig beeld ook voor de mens kan gelden. Ieder mens kent moeilijke perioden, waarin je terug wordt geworpen op innerlijke werking. En soms is zo'n periode voltooid. Je voelt het draaien; de nieuwe fase dient zich aan, als logisch gevolg en veruiterlijking van die innerlijke werking. Neem dan geen afstand van dat wat achter je ligt, want juist daarop stoelt het nieuwe. De rijpheid, die tot openheid leidt, plaatst het voorgaande in perspectief, als sublimatie.

Wat ik er (de afgelopen jaren) van begrepen heb, is dat je nooit weg moet kijken van wat voorbij is. In het verleden had ik de sterke neiging om niet om te kijken: altijd alleen 'voorwaarts'. Nu combineer ik die voorwaartse kracht met het doorleefde besef, dat juist de ware verbinding met het voorbije inzicht en balans in zich meedraagt. Deze nieuwe 'zijnswijze' wordt erop gebouwd.

Appels in Kom (Toon Hermans)