Claude Monet en 'het nut van twijfel'

Claude Monet had z'n eigen grote schilderprojecten, waarbij hij dikwijls maanden op een specifieke locatie verbleef. Op deze Blog deed ik al verslag van zijn verblijf op het Franse eiland Belle Ile in 1886 (klik hier) en z'n grote verdiensten rondom Bordighera in 1884 (klik hier). Ook in 1893 ging hij zo'n ambitieuze uitdaging aan. Dit keer wilde hij de kathedraal van Rouen vastleggen in verschillende soorten licht. De serie die het opleverde is tegenwoordig wereldberoemd. Ook deze serie is een voorbeeld van 'kwaliteit verworven door strijd'.

Bij al zijn grote projecten is een vergelijkbaar patroon te herkennen. Op een veelbelovende, energieke en enthousiaste start volgde altijd vrij snel terugslag en twijfel. Die twijfel ontstond dan door de onverkende moeilijkheden waar hij tegenaan liep, in combinatie met het hoge niveau dat zijn standaard was. Hij wilde het nieuwe verkennen, nieuwe onderwerpen, zichzelf uitdagen. Het had ook altijd iets van een strijd met zijn eigen ambitie en perfectionisme. Veel van de brieven die hij gedurende die periodes aan zijn vrouw Alice schreef, zijn bewaard gebleven. Zo schreef hij haar in 1893 na 3 weken vanuit Rouen: 'hoe hard ik ook werk, het brengt me nergens. Ik ben doodmoe, heb alles gegeven wat ik in me had.' Ook tijdens zo'n periode vol twijfel en zoeken werkte hij enorm hard en intensief.

Eén uit de Rouen serie zoals te zien in Museé D'Orsay, Parijs

Zo'n twijfel van 'het gaat me dit keer echt niet lukken' is tegelijkertijd als een beschermingswal. Het voorbehoud ondersteunt de zoektocht, houd je kritisch en gedreven, zorgt voor los komen van leunen op eerder bereikte successen. Pas op zo'n moment ben je in staat om het onderwerp kritisch te doorvoelen. In zo'n periode van twijfel kreeg hij door hard werken langzaam ook nieuwe grond onder de voeten. Vanuit Rouen schreef hij na anderhalve maand: 'nu begin ik m'n onderwerp te begrijpen' en tegelijkertijd moest hem van het hart: 'het gaat me echt niet lukken hier het verschil te maken; het lijkt nergens naar'. Kortom, dat scherpere zicht op de nieuwe uitdaging en de twijfel over de goede afloop ervan lopen vanaf die fase samen op.

Tegen de tijd dat hij terug naar huis ging - na enkele maanden vol intensieve arbeid, waarbij hij altijd aan een heel aantal schilderijen tegelijk werkte - zag hij het scherper en kreeg vertrouwen in de goede richting van zijn werken. Thuis in Giverny verzorgde hij in de eerste maanden van 1894 de fine-tuning van zijn Rouen schilderijen en was uiteindelijk tevreden over het resultaat. Op zo'n moment bleek weer de grote kwaliteit van zijn werken; krachtig onderscheidend en vol vernieuwingskracht.

In 2016 maakte regisseur Phil Grabsky hierover een indringend Claude Monet portret, met niets anders dan voorgelezen brieven, schilderijen en gefilmde beelden van de plekken waar hij deze schilderde. Deze film ('exhibition on screen') heet 'I, Claude Monet': klik hier.

About achieving succes

There always have to be some discomfort to be succesfull

Some pain about how you can manage it

Some fear that it won't work out

Some doubt about if it can be achieved

That's the bridge that keep you sharp

That's the way it can turn out to be a succes

It can be achieved, but not without approaching some points of break

It keeps you up, it brings you down

But with maintainance and believe

You will manage to achieve what you feel that can be achieved

(Biographical)